خشک کردن مواد حساس به حرارت با روشهای معمول مانند گرم کردن ممکن نیست. خارج کردن حلال از ساختمان پلیمرها، ترکیبات زیستی و غیرآلی و خارج کردن آب از ساختار آنها از مهمترین مسایل صنایع داروسازی، صنایع غذایی، پزشکی، صنایع پتروشیمی ، بیوشیمی و فناوری نانو به شمار میرود. از میان روشهای موجود، خشککردن انجمادی نقش مهمی را در این صنایع و به ویژه در فناوری نانو به دست آورده است. استفاده از این روش کاربرد فراوانی در تولید نانوذرات در صنایع الکتروشیمی، محیط زیست، مهندسی مواد و دارویی پیدا کرده است. همچنین این روش برای مواد حساس و پُرارزش مانند داروها، واکسن ها، آنتی بیوتیکها، اجزای تشکیلدهنده خون، نمونههای زیستی، میکروارگانیسمها، مواد غیرآلی حساس، پودر فلزهای کمیاب و سرامیکها مورد استفاده قرار میگیرد.
خشککردن انجمادی (Freeze-drying) فرایندی است که در طی آن مادهای را منجمد میکنند و سپس با کاهش فشار سامانه، آب منجمد درون ماده مورد نظر را بهطور مستقیم به بخار تبدیل میکنند) تصعید(. فریز درایر (freeze-drying) یکی از تجهیزات مورد استفاده در این زمینه می باشد که برای حذف رطوبت ترکیبی از انجماد و تصعید را پیاده سازی می کند .این شیوه برای اولین بار در سال 1906 در فرانسه توسط آرسن داآرسونوال و فردریک برداس ارائه گردید و در نهایت دانی هریس در سال 1911 تغییراتی در آن ایجاد نمود. به مرور دستگاه های فریز درایر با تغییر و تحول زیادی مواجه شده و در حال حاضر انواع مختلفی از آنها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.
فریز درایینگ به این صورت انجام میشود که در ابتدا ماده مورد نظر منجمد میگردد سپس با کاهش فشار و افزودن حرارت، آب منجمد موجود در ماده، تصعید میگردد (مستقیما به بخار تبدیل میشود). این روش رطوبتزدایی بر خلاف سایر روشها است که از گرما برای تبخیر آب استفاده میکنند. فریز درایینگ یا خشک کردن سرمایشی به دلیل استفاده از دمای پایین در طول فرایند، موجب حفظ کیفیت و شکل محصولات میشود. عمدهترین کاربردهای فریز درایینگ در زیست شناسی، زیست پزشکی و صنایعغذایی میباشد.
- خشک کردن مواد حساس به حرارت
- ساخت داربست های سلولی
- خشک کردن مواد زیستی
- خشک کردن ساختارهای آلی
- صنایع غذایی و دارویی
شرایط استفاده از دستگاه:
- ابتدا بایستی شرایط بهینه انجام فرایند از جمله زمان، دما و میزان خلأ لازم رااز مقالات جستجو نماییم و برنامه دستگاه را تهیه نماییم. سپس نمونه ها را داخل دستگاه قرار می دهیم.
- حلال نمونه مورد نظر آلی نباشد.
- ترجیحا نمونه در پتری دیش ریخته شده و ارتفاع نمونه ها در ظرف در حد 2-3 میلی متر باشد.